İskenderiye'de Felsefe

[Siyabend]

Aristo'dan sonraki dönemin felsefe yazılarından ancak bazı sayfalar bize kadar ulaşabilmiştir. Ancak septisizmin tarihi konusunda Hz. İsa'dan 200 yıl sonra yazılmış olan önemli bir eser, eksiksiz olarak günümüze kadar ulaşmıştır. Bu da "Sextus Emprikus"un eseridir.

Keskin bir zekâ ve derin bir bilgi ile yazılmış olan bu kitapta, özellikle septik felsefenin tarihini sonra da septiklerin kanıtlarını detaylı olarak hazır buluyoruz. Bu eserden öğrendiğimize göre: Akademi çevresinde kaybolan şüphecilik "İskenderiye"de yeniden ortaya çıkmıştır. İlkçağın son dönemlerindeki düşünce yaşamında önemli rol üstlenen İskenderiye'yi bir kez daha ele alıyoruz.

İskenderiye kenti, İskender'in Asya seferleri sırasında kurulmuştur. İskender'in Asya seferlerinin "Kellenizin" dönemini başlattığını biliyoruz. Hellenizm denince, İskender'in Asya seferleri sonunda doğu ve batı kültürlerinin birbiriyle karışmasından oluşan kültür akımı anlaşılır.

Bu kültür hareketinin karakteristik yanlarından biri, "Yunanca"nın tüm Akdeniz bölgesinde genel bir "kültür dili" olmasıdır. Akdeniz bölgesi ve doğuya yayılan Yunanca, aynı zamanda Yunan felsefesini, Yunan düşüncesini de birlikte Akdeniz'e ve Doğu'ya taşımıştır. Öte yandan Hellenizm ile Doğu'nun "dinsel kuralları"nı Batı'ya taşınma olanağı bulmuştur. Yunan düşünce, kültür ve sanat ürünlerinin Doğu'nun dinsel kuralları ile "sentez"i, "Hellenizm dönemi"nin karakteristiğini oluşturur.

Bu kültür hareketliliği, aynı zamanda, yeni kültür merkezlerinin doğmasına neden olmuştur. Bu kültür merkezleri özellikle Doğu ile Batı'nın sınırı üzerinde bulunur. Nitekim bu dönemde büyük bir kültür merkezi durumuna gelen İskenderiye de Doğu Batı sınırı üzerindedir. Mısır hükümdar ailesi düşünce ve sanata ilgi duymuştur.

Batlemios'lardan da ilgi ve koruma gören kültür hareketliliği sonunda İskenderiye, İlkçağın son dönemlerindeki tüm ünlü bilginlerinin toplandığı ya da yetiştiği kent olmuştur. Bu dönemde İskenderiye İlkçağın en büyük kütüphanesine, bitki bahçelerine, hayvan bahçelerine sahip olmuştur. Bitki bilimlerinin büyük gelişme gösterdiği İskenderiye, aynı zamanda o dönemin tıp merkezi olarak bilinir.

İskenderiye'deki ünlü tıp okulunun yetiştirdiği Sextus Empirikus, şüpheciliğin Eflâtun Akademisinden kayboluşundan sonra İskenderiye'de yeniden ortaya çıktığını haber veriyor ve bize Hazreti İsa döneminin önemli bir ismini, Ainesidemos'u tanıtıyor.