Martti Ahtisaari

[Siyabend]

Eski Finlandiya Cumhurbaşkanı Martti Ahtisaari 14 Kasım 2005 tarihinde Kosova'nın gelecekteki statüsünü belirleme amaçlı siyasi süreçte BM'nin özel elçilik görevine atandı.

Ahtisaari 23 Haziran 1937'de Finlandiya'nın Viipuri kentinde dünyaya geldi. 1959 yılında Finlandiya'daki Oulu Üniversitesi'nden mezun oldu. Bundan 30 yıl sonra kendisine fahri doktora verildi.

Ahtisaari 1965 yılında Finlandiya dışişleri bakanlığına girerek sonraki yedi yıl boyunca Teknik İşbirliği Bürosu'nda 1971-1972 yıllarında müdür yardımcılığı da dahil olmak üzere çeşitli mevkilerde hizmet verdi. Ardından bakanlığın Uluslararası Kalkınma İşbirliği Dairesi müdür yardımcılığına atanarak 1973 yılına kadar bu görevde kaldı. Bu esnada hükümetin gelişen ülkelerin ticaret ve sanayileşme işleriyle ilgili danışmanlık kuruluna üyelik de yaptı.

Ahtisaari 1973-1976 yılları arasında Finlandiya'nın Tanzanya büyükelçisi olarak görev yaptı. Üç yıllık görev süresinin son yılında Zambiya, Somali ve Mozambik'e de akredite olarak BM Namibya Enstitüsü Senatosu üyesi olarak görev yaptı. 1977 yılında BM'nin Namibya Komiserliğine atandı. 1981 yılına kadar bu görevde kalan Ahtisaari, aynı zamanda BM Genel Sekreterinin ülkedeki özel temsilciliğini de yürüttü.

Ahtisaari Finlandiya Dışişleri Bakanlığı müsteşarlığı yaptığı 1984-1986 yılları arasında uluslararası kalkınma işbirliğine de nezaret etti. Aynı zamanda Afrika Kalkınma Bankası, Asya Kalkınma Bankası ve Inter-American Kalkınma Bankasının yanı sıra Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu müdürlüğü de yaptı. Aynı dönemde gelişen ülkelere yönelik Finlandiya Sanayileşme Fonu Yönetim Kurulu'na başkanlık da etti.

Ahtisaari 1 Ocak 1987'den 30 Haziran 1991'e kadar BM'nin idare ve işletmeden sorumlu genel sekreter yardımcısı olarak hizmet verdi. Bu arada, 1989-1990 yılları arasında BM Genel Sekreterinin Namibya özel temsilcisi olarak görev yaparak ve o ülkedeki BM operasyonuna (UNTAG) başkanlık etti. Temmuz 1991'de dışişleri bakanı olarak Finlandiya dışişleri bakanlığına geri döndü.

Ahtisaari Eylül 1992'den Nisan 1993'e kadar olan dönemde Uluslararası Eski Yugoslavya Konferansı'nın Bosna-Hersek çalışma grubuna başkanlık etti. Temmuz 1993'ün başından itibaren dört ay süreyle eski Yugoslavya Uluslararası Konferansı Özel Danışmanı ve BM Genel Sekreterinin eski Yugoslavya özel temsilcisi olarak görev yaptı.

Ahtisaari ülkedeki Sosyal Demokrat Parti'nin aday olarak katıldığı 1994 cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazandı. 1 Mart 1994'ten 1 Mart 2000'e kadar Finlandiya cumhurbaşkanlığı görevinde bulundu.


Ahtisaari görevi bırakmasının ardından Kriz Yönetimi Girişimi adlı bir STK kurarak yönetim kurulu başkanı oldu. Cumhurbaşkanlığı sonrası yıllarında merkezi New York'ta bulunan Doğu Batı Enstitüsü (Eylül 2005'e kadar) eş başkanı, Açık Toplum Enstitüsü ve Soros Vakfları ortak danışmanlar grubu üyesi ve Balkan Çocuk ve Gençlik Vakfı ve Uluslararası Gençlik Vakfı Küresel Eylem Konseyi başkanı olarak görev aldı. 2003 yılına kadar Uluslararası Demokrasi ve Seçim Yardım Enstitüsü (IDEA) Yönetim Kurulu üyeliği ve 2004 yılına kadar Brüksel merkezli Uluslararası Kriz Grubu başkanlığı yaptı.

2005 yılında Ahtisaari Özgür Aceh Hareketi ile Endonezya hükümeti arasındaki barış müzakerelerine arabuluculuk yaptı. Aynı yılın Ağustos ayında varılan anlaşmayla, Endonezya'nın Aceh bölgesinde 30 yıldır devam eden silahlı çatışmalar son buldu.

Bundan üç ay sonra, Ahtisaari BM'nin Kosova'nın statü sürecindeki özel elçisi görevine atandı.

Haftalarca süren mekik diplomasisi sonunda, Sırp ve Kosovalı Arnavut yetkililer arasındaki doğrudan görüşmeler 20 Şubat 2006'da Viyana'da başladı. İki tarafın "taban tabana zıt" tutumlarında bir değişiklik olmadığı için görüşmeler başarısızlıkla sonuçlandı. 26 Mart 2007'de Ahtisaari, Kosova'ya uluslararası denetim altında bağımsızlık verilmesini öngören çözüm önerisini BM Güvenlik Konseyi'ne sundu.

Kosova'nın etnik Arnavut çoğunluğu planı kabul etmesine karşın, Sırbistan hemen karşı çıkarak müzakerelerin devamı yönünde çağrıda bulundu. Belgrad'ın tutumuna destek veren Rusya, Ahtisaari'nin çözüm önerilerine destek veren bir Güvenlik Konseyi kararını engelledi ve Belgrad ile Priştine arasında başlatılacak yeni müzakerelere başkanlık etmesi için bir AB-ABD-Rusya troykası kuruldu. 10 Aralık 2007'de sona eren bu müzakere turunda da anlaşma sağlanamadı.

Sonunda, Kosova 17 Şubat 2008'de Ahtisaari planını uygulama söz vererek tek taraflı bağımsızlık ilan etti.

Ahtisaari ana dili olan Fince'nin yanı sıra İsveççe, Fransızca, İngilizce ve Almanca biliyor.

Ahtisaari evli ve bir erkek çocuk babası.