Behice Boran

[Siyabend]

Behice Boran, (d. 1 Mayıs 1910, Bursa – ö. 7 Ekim 1987, Brüksel). Türkiye İşçi Partisi’nin son genel başkanı, siyasetçi ve sosyolog.

Orta öğrenimini Arnavutköy Amerikan Kız Koleji'nde yapan Boran, Michigan Üniversitesi’nde (ABD) sosyoloji doktorasını tamamladıktan sonra 1939'da Türkiye'ye döndü ve Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi (DTCF) sosyoloji bölümüne doçent olarak atandı. Aynı dönemde Yurt ve Dünya ve Adımlar dergilerinin yayın faaliyetine katıldı. 1946'da Nevzat Hatko ile evlenen Boran, 1948'de siyasi görüşleri nedeniyle üniversiteden uzaklaştırıldı.

Daha çok bilgi için: DTCF Olayları
1950 yılında kurucusu ve başkanı olduğu Barışseverler Cemiyeti, Menderes hükümetinin Kore'ye asker göndermesini kınayan bir bildiri yayımlayınca 15 ay hapis cezası aldı. 1962'de Türkiye İşçi Partisine üye olan Boran, 1965 seçimlerinde Urfa'dan milletvekili seçildi. Birkaç dönem Avrupa Parlamentosu'nda Türkiye'yi temsil etti.Behice Boran, TİP genel başkanı Mehmet Ali Aybar'a karşı tavır aldı ve 1970 yılındaki parti kurultayında genel başkan seçildi.

12 Mart 1971 muhtırası ile birlikte tutuklandı ve partisi kapatıldı. Boran, 15 yıl hapis cezası aldı. 1974 yılında ilan edilen genel aftan yararlanarak serbest kaldı. 1975'te tekrar kurulan TİP'in genel başkanı seçildi. 12 Eylül 1980 darbesinin ardından kısa süre ev hapsinde tutulan Boran, daha sonra yurtdışına çıktı. 1981'de yurttaşlıktan çıkarıldı. Yurtdışında iken TKP ile TİP'in birleşme kararı aldıklarını duyurdu ve iki gün sonra da öldü. Cenazesi Türkiye'ye getirilen Boran, TBMM ve İstanbul'da düzenlenen törenlerin ardından 18 Ekim'de İstanbul Zincirlikuyu Mezarlığı'nda toprağa verildi.


Yapıtları

Boran, Behice (1945) İş Bölümü ve Kadının Sosyal Mevkii, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Boran, Behice (1945) Toplumsal Yapı Araştırmaları, Ankara: DTCF Yayınları.
Boran, Behice (1968) Türkiye ve Sosyalizm Sorunları, İstanbul: Gün.
Boran, Behice (1975) İki Açıdan Türkiye İşçi Partisi Davası, İstanbul: Bilim.
Boran, Behice (1988) Niye Birleşiyoruz, Ne İstiyoruz, Niye Dönüyoruz, İstanbul: Yeni Adım (H. Kutlu ve N. Sargın'la Birlikte)

Çevirileri

Platon (1944) Devlet Adamı, İstanbul: Maarif Vekilliği (Mehmet Karasan'la Birlikte).
Granville-Barker, Harley (1946), Voysey Mirası, İzmir: Tülin.
Steinbeck, John (1964) Sardalya Sokağı, İstanbul: Batı.
Fast, Howard Melvin (1966) Hürriyet yolu, İstanbul: İstanbul Matbaası.