Darbecileri Genaralleri Yargılanmanın Yolu Kısmen Açıldı

[Siyabend]

TBMM, Türk Ceza Kanunu’nda yaptığı 2 değişiklikle, savaş ve sıkıyönetim dışında sivillerin her şartta, askerlerin ise ağır suçlarda sivil mahkemelerde yargılanmasına karar verdi. Böylece darbeci generallerin yargılanmasının yolu kısmen açılmış oldu.

Rüşvet ve yolsuzlukla mücadele kanununda AB kriterlerini içeren Türk Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yasası’na yapılan iki yeni ekleme Türkiye Meclisi tarafından kabul edildi.

Sabaha karşı kabul edilen ilk düzenlemede savaş ve sıkıyönetim dışında sivillerin askeri mahkemede yargılanması her şartta kaldırıldı. Böylece, asker olmayan kişilerin, askeri mahkemelerin yargı yetkisine tabi bir suçu tek başına veya asker kişilerle işlemesi durumunda, soruşturmalarının sivil savcılarca yapılması ve yargılamalarının da sivil mahkemede gerçekleşmesi karara bağlandı.

İkinci değişiklik ise Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 250’nci maddesinde yapıldı. Madde’de yer alan "Savaş ve sıkıyönetim hali dahil askeri mahkemelerin görevlerine ilişkin hükümler saklıdır" hükmünde yer alan "hali dahil" sözcüğü "halinde" şeklinde değiştirildi. Değişiklikle, Türk Ceza Kanunu’ndaki "Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasa’yı ihlal, anayasal düzene karşı suçlar, hükümete karşı suçlar, hükümeti ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasını engellemeye teşebbüs, silahlı örgüt kurma" suçlamasıyla karşılaşan görevdeki askerlerin de, sıkıyönetim ve savaş dışında, kesin olarak sivil mahkemede yargılanacakları hüküm altına alındı.

Değişiklikte devam eden soruşturma ve davalara ilişkin ise geçici bir madde eklendi. Geçici maddede, halen devam eden soruşturma ve davalarda yeni düzenlemenin uygulanacağı hükme bağlandı.

Yapılan değişikliklerle Türkiye tarihinin 12 Eylül askeri darbesi gibi karanlık dönemlerinde rol almış darbeci generallerin işledikleri suçlardan dolayı yargılanmalarının yolu da açılmış oldu.

Gözlemciler, değişiklikle Türkiye’nin AİHM’de çok sayıda davada mahkum olmasına neden olan sivillerin askeri mahkemelerde yargılanmasının son bulmasına karşın, değişikliğin Askeri Mahkemelerin Kuruluşu Kanunu ile Ceza Muhakemesi Kanunu arasında çelişkilere neden olduğuna dikkat çekti. Bununla birlikte değişikliğin yeterli olmadığına dikkat çeken hukukçular, konu ile ilgili esas değişikliğin Anayasa’da yapılması gerektiğini söyledi.

Meclis’te alınan bu karar darbecilerin yargılanmasına ilişkin tartışmaların arttığı bir döneme denk geldi. Ama aynı zamanda Genelkurmay Başkanı İlker Başbuğ’un Cuma günü düzenlediği basın toplantısından sonra bu kararın çıkarılması dikkat çekti.

Ancak bu değişiklik 12 Eylül cuntasının mimarı Kenan Evren’i yargılamaya yetiyor mu? Değişikliğin yeterli olmadığına dikkat çeken hukukçular, konu ile ilgili esas değişikliğin Anayasa’nın geçici 15. Maddesinde yapılması gerektiğini belirtiyor.

15. MADDE NEDİR

Anayasa’da geçici 15. Madde şöyle: “12 Eylül 1980 tarihinden, ilk genel seçimler sonucu toplanacak Türkiye Büyük Millet Meclisinin Başkanlık Divanını oluşturuncaya kadar geçecek süre içinde, yasama ve yürütme yetkilerini Türk milleti adına kullanan, 2356 sayılı Kanunla kurulu Millî Güvenlik Konseyinin, bu Konseyin yönetimi döneminde kurulmuş hükümetlerin, 2485 sayılı Kurucu Meclis Hakkında Kanunla görev ifa eden Danışma Meclisinin her türlü karar ve tasarruflarından dolayı haklarında cezaî, malî veya hukukî sorumluluk iddiası ileri sürülemez ve bu maksatla herhangi bir yargı merciine başvurulamaz. Bu karar ve tasarrufların idarece veya yetkili kılınmış organ, merci ve görevlilerce uygulanmasından dolayı, karar alanlar, tasarrufta bulunanlar ve uygulayanlar hakkında da yukarıdaki fıkra hükümleri uygulanır.”

ANAYASA DEĞİŞTİRİLMELİ

Ancak sivil toplum örgütleri darbecilerin yargılanması ve demokrasinin geliştirilmesi için sadece 15. Maddenin kaldırılmasının da yetmeyeceğini, Anayasa’nın tümden değiştirilmesi gerektiğini belirtiyor. DTP’nin konuya ilişkin açıklaması şöyle: ‘’12 Eylül darbesi, öyle bir darbedir ki, kendi hukukunu yaratmış, kendi değer yargılarını yerleştirmiş, kurumsallaşarak bir sistem haline gelmiştir. 12 Eylül darbesinin ruhu Anayasa'nın tümüne, felsefesine sinmiştir ve doğal olarak tüm yasal düzenlemelere yön vermiştir. Sadece 15. maddeyi değiştirmek çözüm değildir, darbe anayasasının yerine; yeni, demokratik, sivil bir anayasa hazırlanarak, toplum bu cendereden kurtarılmalıdır. Ayrıca devleti koruma refleksiyle hazırlanmış, kişi hak ve özgürlüklerini tehdit eden tüm yasalar masaya yatırılmalı ve bir bütün olarak hukuk sistemi demokratik değerlerle bağdaşır hale getirilmelidir. 12 Eylül darbesi, derin devleti güçlendirmiş, devletin 'gizli, hukuk dışı, karanlık faaliyetlerini' rutinleştirmiş, ‘devleti koruma’ refleksinin arkasına sığınarak, topluma karşı işlenen suçları meşrulaştırmıştır."

SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ 15. MADDE'NİN KALDIRILMASINI İSTEDİ

Sivil toplum örgütleri, MAZLUMDER ile 78’liler Girişimi de Anayasa’nın geçici 15. Maddesi’nin kaldırılmasını istedi. MAZLUMDER İzmir Şubesi tarafından yapılan yazılı açıklamada, darbecilerin Anayasa ile güvence altına alınan bu yargılanamamazlık durumunun evrensel insan hakları ilkeleri ve anayasacılık bakımından Türkiye tarihi için kara bir leke olduğu ifade edildi. Açıklamada, "Hükümet eden iktidar partisi AKP, ana muhalefet partisi CHP'nin dile getirdiği geçici 15. maddenin kaldırılması yönündeki öneriyi derhal gündemine almalı ve gereğini yapmalıdır. Zira bu gelişme iktidar partisinin Türkiye'deki darbeler ve darbe girişimleriyle mücadele konusundaki samimiyetinin test edildiği bir sınav niteliği taşımaktadır" denildi.

78'LİLER GİRİŞİMİ: DARBECİLER HALKA HESAP VERECEK

Ankara Yüksel Caddesi İnsan Hakları Anıtı önünde basın açıklaması yapan 78’liler Girişimi de Anayasa'nın geçici 15. maddesinin kaldırılması istedi. DTP, ESP, Sosyalist Parti, İHD, Alınteri Dergisinin destek verdiği açıklama esnasında "Anayasa'nın geçici 15. maddesi kaldırılsın, 12 Eylül darbecileri yargılansın" pankartı açılarak, sık sık "Yaşasın devrim ve sosyalizm", "Gün gelecek devran dönecek darbeciler halka hesap verecek" sloganı attı. 78'liler Girişi sözcüsü Hüseyin Gevher burada yaptığı açıklamada, Anayasanın geçici 15. maddesinin kaldırılması için yıllardır mücadele verdiklerini kaydederek, siyasi partilerin bu maddeyi kaldırmaları için gerekeni yapmalarını istedi. Gevher, bu maddenin Mamak'ta ve Diyarbakır Askeri cezaevinde 'vahşeti' dayattığını belirterek, "Gün gelecek devran dönecek darbeciler halka hesap verecek" dedi.

ANF NEWS AGENCY