XIII ve XV
Şükri-i Bitlisi (Şikriye Bedlîsî)
- Arapça, Türkçe, Farsça, Kürtçe, Ermenice ve Hindçe olmak üzere altı dil bilmektedir.
- Şükri-i Bitlisi, Yavuz Sultan Selim’in 1512 yılında tahta geçmesiyle İstanbul’a gelmiş ve padişaha bir kaside takdim etmiştir.
- Şükri-i Bitlisi, Yavuz Sultan Selim ile İran, Kanuni Sultan Süleyman ile de Belgrad ve Rodos seferlerine katılmıştır.
- En büyük eseri Selim-Name’dir. Bazı kaynaklarda Fütûhâtü’s-Selimiyye veya Fütûhâtü’s-Selim Han olarak da isimlendirilmektedir.
-----
Ali Hariri (Elî Herîrî) (1009 - 1080)
- Elî Herîri, Şemdinli ilçesine bağlı Herîr köyünde dünyaya gelir.
- Kürtçe kaleme alınan bir Divan’ının olduğu biliniyor.
- Kurmanci lehçesinde şiir yazmış ilk şairdir.
- İlk Kürt şairi şairi sayılmaktadır.
-----
Mîr Yaqub Zirkî
- 1578 yılında Kürtçe şiirler yazıyor ve bir Kürtçe divan yayınlıyor.
-----
Melayê Cizîrî (1570 -1640)
- Asıl adı Şêx Ahmedê Cizîrî'dir.
- Melayê Cizîrî’nin Divan adlı eserini ilk olarak Martin Von Hartman 1904 yılında Berlin’de bastırmıştır.
- Alimin en önemli eseri Divan'ıdır.
-Melayê Cizîrî yaşamının neredeyse tümünü, Cizre’de Medresa Sor’da öğrencilerini eğiterek geçirmiştir.
-----
Feqiyê Teyran (1590 - 1660)
- Feqiyê Teyran, Hakkâri’ye bağlı Mûks (günümüzde Van’a bağlı Bahçesaray) kasabasında doğmuştur.
- Asıl adı Mihemed’dir.
- Şiirlerinin bazılarında Feqiyê Teyran adının yanı sıra ‘Mîr Mihê, Feqê Têra, Feqê Hêşetê, Feqiyê Gerok, Meksî’ ve ‘Xoce’ adlarını da kullanır.
- Feqiyê Teyran adının kuşlarla olan yakınlığından, hatta kuşlarla konuştuğundan dolayı kendisine verildiğine inanılır.
- Büyük dedesinin Osmanlı Devletinden Mirlik (Beylik) Fermanı aldığı anlatılır.
- Feqiyê Teyran, “Feqî û Mele” adlı şiirinde Melayê Cizîrî ile yaşadıklarını anlatır.
- Feqiyê Teyran, tüm eserlerini Kurmanci lehçesi ile yazmıştır.
- Feqiyê Teyran’ın günümüze ulaşmış eserleri şunlardır: Qewlê Hepsê Reş, Bersîsê Abîd, Şêxê Sen’an, Kela Dimdim (Dimdim).
-----
Mir İmadeddin Hekari (?- 1049)
- Melayê Cıziri’nin çağdaşıdır.
- Hakkari emirlerindendir.
- Ciziri ile söylediği bir şiiri vardır.
-----
Ehmedê Xanî (1651 - 1706)
- Büyük aşk öyküsü Mem û Zîn’i kaleme alan Ehmedê Xanî, bu eserini Memê Alan adlı sözlü halk destanından esinlenerek yazmıştır.
- Xanî, günümüze ulaşan Nûbara Biçûkan (Çocukların Baharı) ile Eqîda Îmanê (İnanç Yolu) eserlerinin ilkinde çocuklara dil öğretmeyi amaçlar.
- Nûbara Biçûkan birbiriyle uyumlu dizeler halinde olan bir Arapça ve Kürtçe sözlük biçiminde kaleme alınmıştır.
-----
Melayê Batê (1417 - 1491)
- Mewluda Kurdî (Mewluda Pêxember, Mewluda Şerîf) eserinin sahibidir.
- Mewluda Kurdî ilk olarak 1905 yılında Mısır’da basılmıştır.
- 1907 yılında İstanbul’da Mela Huseynî Ertoşî adıyla, sonraki yıllarda ise kendi adıyla basılmıştır.
- Zembîlfiroş Destan’ı Stockholm’de basılmıştır.
- Eserleri; Divan, Zembîlfiroş Destanı ve Mevlid’dir.
- Zembîlfiroş’ta, yöre beyinin eşinin (Xatûn) zembil (el örmesi hasır sepet) satıcısına aşık olması anlatılır.
-----
