Atatürk ve Kürt sorunu(Emre Aköz)

[Siyabend]

Geçtiğimiz hafta sonu Ankara'da ' Türkiye Barışını Arıyor' başlıklı bir toplantı gerçekleşti. Yazar Yaşar Kemal açılış konuşmasına, Mustafa Kemal'in 1923'te İzmit'te gazetecilerle yaptığı uzun sohbetten bir alıntı yaparak başladı.
Sağda solda bu alıntı, "Yaşar Kemal'e göre Atatürk, Kürtlere özerklik vermişti" diye sunuluyor. Yani sanki bunlar Atatürk'ün sözleri değil de, Yaşar Kemal'in yorumuymuş gibi...
Aslında olayı böyle sunan meslektaşlarımı fazla kınayamıyorum. Çünkü bu ülkenin yönetici sınıfı, Atatürk'ü dahi sansürlemiştir.
Evet, sansür!
16-17 Ocak 1923'te Mustafa Kemal Paşa, İstanbul mebusu Adnan (Adıvar), Halide Edip (Adıvar), Vakit gazetesi başyazarı Ahmet Emin
(Yalman), Tevhid-i Efkar başyazarı Velid (Ebüzziya), İleri başyazarı Suphi Nuri (İleri), İkdam yazarı Yakup Kadri (Karaosmanoğlu), Tanin
yazarı İsmail Müştak (Mayokan), Akşam yazarı Falih Rıfkı (Atay) ve İleri yazarı Hakkı (Kılıç) ile bir araya gelerek çeşitli sorunlara ilişkin fikirlerini dile getirdi.
Ancak bu konuşmadaki bazı bölümler 70 yıl... Evet tam 70 yıl sansürlendi. Her seferinde, " İşte tam metin " dediler ama kırparak yayınladılar.
Konuşmanın gerçek tam metni, 1993'te Kaynak Yayınları tarafından basılan ' Eskişehir-İzmit Konuşmaları (1923)' adlı kitapla kamuoyuna ulaşabildi.
İşte bu yüzden birçok arkadaşımız Atatürk'ün sözlerini Yaşar Kemal'in yorumu sanıyor.
Gelelim o sözlere...
Ahmet Emin Bey'in sorusu üzerine Atatürk, önce Türklerle Kürtlerin iç içe yaşadığını. İki unsuru sınır çizerek ayırmanın, hem mümkün olmadığını, hem de Türkiye'yi mahvedeceğini belirttikten sonra (günümüz Türkçe'siyle) şöyle diyor:
"Dolayısıyla başlı başına bir Kürtlük düşünmektense, bizim Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (Anayasa) gereğince zaten bir tür yerel özerklik oluşacaktır. O halde hangi livanın (vilayet ile kaza arası idare bölgesi) halkı Kürt ise, onlar kendi kendilerini özerk olarak idare edeceklerdir. Bundan başka Türkiye'nin halkı söz konusu olurken, onları da beraber ifade etmek gerekir. İfade olunmadıkları zaman bundan kendilerine ait sorun yaratmaları daima mümkündür." (s.105)
Ocak 1923'te böyle konuşan Mustafa Kemal, Kürtlere yönelik siyasetini daha sonra niye değiştirdi?.. Caydı mı, yoksa caydırıldı mı?.. Eğer yapsaydı, bu fikirlerini uygulamaya nasıl dökecekti?.. Samimi miydi, yoksa iktidarını güçlendirene kadar zaman kazanmaya mı çalışıyordu?..
Tarihçiler bu sorulara cevap arıyor. Kesin olanı ise yukarıda zaten söyledim: Atatürk 70 yıl sansürlenmiştir!