Süleyman Çelebi

[Siyabend]

Meşhur Türkçe "Mevlid" kasidesinin yazarıdır. Bursa'da doğdu. Kaynaklarda doğum tarihine dair bir kayda rastlanmamıştır. Ancak, Süleyman Çelebi'nin Mevlid'i 60 yaşında yazdığı ve eserin 1409 senesinde bittiği, en eski olarak bilinen nüshasında mevcut bir beytte geçmektedir. 1422 senesinde vefat ettiği bilindiğine göre, onun 1351 senesinde doğduğu neticesi çıkmaktadır.

Sultan Birinci Murad Han'ın vezirlerinden Ahmed Paşa'nın oğlu, Şeyh Mahmud Efendi'nin torunudur. Mahmud Bey, 1338 senesinde Sadrazam Süleyman Paşa ile Rumeli'ye sal ile geçenlerdendir. Süleyman Çelebi, Bursa'da asrının ileri gelen alimlerinden ilim öğrendi. Büyük bir alim olarak, Sultan Yıldırım Bayezid zamanında Divan-ı Hümayun imamı, sonra da Bursa'da onun inşa ve ihya ettiği caminin imamı oldu.

Resulullah efendimize olan muhabbeti, Vesilet-ün-Necat isimli Mevlid Kasidesi'ni yazmasına neden oldu. Süleyman Çelebi, Mevlid'inde; Allahü Teala'nın mutlak iradesini, yoktan varettiğini ve Muhammed aleyhisselamın hiçbir mahlukta bulunmayan üstün, yüksek ve emsalsiz vasıflarını anlatır. Her kelimesinde, gönlü Resulullah aşkı ile yanan bir müminin engin aşk ve muhabbet kokuları vardır.

Hazret-i Muhammed'in diğer peygamberlere olan bütün üstünlükleri, en güzel kelimeler ve en veciz ifadelerle anlatılmıştır.Mevlid; münacaat (Allahü Teala'ya yalvarma), veladet (Peygamberimizin doğumu), risalet (Peygamberliğin bildirilişi), mirac (Göklere çıkışı, Cennet'i ve Cehennem'i görmesi), rıhlet (Peygamberimizin vefatı) ve dua bölümlerinden ibarettir.

Mevlid, mesnevi şeklinden ziyade, kaside şeklinde tertiblenmiştir. Bazı yerlere gazel parçaları da ilave edilmiştir. Aruz vezni ile yazılmış, (failatün, failatün, failün) kalıbı kullanılmıştır. Yalnız bir yerde (Mef'ulü, failatü, mefailü, failün) kalıbına yer verilmiştir. Kafiyeler güzel ve sağlamdır. Süleyman Çelebi, Mevlid'in mısralarının mükemmel olması için çok titizlik göstermiş, bu sebeple Mevlid, üstün sanat sahibi divan şairlerince dahi sevilip beğenilmiştir. Mevlid'de hem olayların, hem de düşüncelerin anlatıldığı yerlerde, en kısa, en uygun ve mümkün olan en sade anlatım şekli kullanılmıştır. Mevlid'de, hemen her türlü söz ve ifade sanatına rastlanır.

En çok cinas, teşbih ve tekrir gibi sanatlara önem verilmiştir. Bölümlerin ve kitabın bütünlüğüne titizlik gösterildiği kadar, her mısranın ayrı ayrı güzelliği de gözden kaçmamaktadır. Mevlid, lirizm (içlilik) ve öğreticiliği (didaktizmi) iyice kaynaştırmış bir şiir kitabıdır. Kuruluktan uzak olduğu gibi, sırf coşkunluktan da ibaret değildir. Görünüşte kolay, fakat denendiğinde benzerinin yazılmasının çok zor olduğu görülür.